آنژیوگرافی قلب چیست؟
رگ‌نگاری یا آنژیوگرافی (angiography) پرتونگاری از رگ‌های قلبی هست که پس از پر کردن آن‌ها از ماده حاجب، توسط X-rays جهت معاینه دقیق، مشاهده میشوند. این کار روشی برای تشخیص پاتولوژی فضای داخلی رگ‌های خونی یا لومن است. امروزه رادیولوژیست‌ها و کاردیولوژیست‌ها با استفاده از این تکنیک، جراحی‌های تهاجمی بسیار ظریفی را در سیستم گردش خونی، انجام می‌دهند.
آنژیوگرافی بهترین روش تشخیص بیماران ایسکمیک قلبی است.
آنژیوگرافی چگونه انجام میشود؟
آنژیوگرافی روندی است که دقیق‌ترین اطلاعات ممکن از عروق را تهیه و قبل از عمل در اختیار جراح قرار می‌دهد. بر پایه این اطلاعات، جراح می‌تواند برخی از بیماری‌ها را بدون نیاز به عمل جراحی باز، درمان کند و در صورت نیاز به عمل باز، این اطلاعات، جراح را در انجام سریع و دقیق این امر یاری می‌رساند.
امروزه آنژیوگرافی به منظور تشخیص، از دو طریق کشاله ران (فمورال) و مچ دست (رادیال) انجام می‌گیرد.
ابتدا از طریق یک کاتتر که وارد فضای داخل عروقی شده‌است و تا مبدأ عروق مورد بررسی هدایت شده‌است ماده حاجب به ابتدای رگ مورد بررسی تزریق میشود و سپس تصویربرداری رادیوگرافی انجام میشود. عروق دچار تنگی یا اتساع یا انسداد در تصویر کاملاً مشخص هستند. درحقیقت آنژیوگرافی، روش استاندارد طلایی برای تشخیص تنگی‌ها یا سایر اختلالات عروقی است.
در حین انجام آنژیوگرافی ممکن است از شما چند کار خواسته شود به عنوان مثال:
- نفس عمیق بکشید
- نفس خود را نگه دارید
- سرفه کنید یا موقعیت دست خود را تغییر دهید.
در زمان آنژیو، الکترودهای روی سینه برای ثبت نوار قلبی به شما وصل هستند. همچنین ممکن است مواد ضد انعقاد (آنتی کواگولانت) برای اجتناب از انعقاد خون به شما تزریق گردند.
بیمار هنگام آنژیوگرافی هوشیار بوده و تمام مراحل را می‌تواند مشاهده کند. انجام آنژیوگرافی حدود یک ساعت طول می‌کشد که شامل مراحل قبل و بعد از آن نیز است.
اساس x-ray angiography مشابه x-rayهای معمولی است. تنها تفاوت آنژیوگرافی با x-ray در این است که اشعه X میرا شده توسط تشدیدکننده‌های تصویر و نتایج تصویر با TV camera نمایش داده میشود. در سیستم‌های آنژیوگرافی جدید، هر فریم از سیگنال TV آنالوگ به فریم دیجیتال تبدیل شده و در حافظه کامپیوتر ذخیره میشود.
آنژیوگرافی چه زمانی توصیه میشود؟
شما ممکن است در شرایط زیر نیاز به آنژیوگرافی داشته باشید:
- بیماری قلبی مادرزادی و یا ژنتیکی داشته باشید.
- نتیجه تست نوار قلب electrocardiogram (EKG) ، تست ورزش و … شما طبیعی و نرمال نباشد.
- پزشک شما تشخیص دهد که شما دچار عارضه قلبی، اختلال دریچه ای و یا نارسایی قلبی هستید.
- شما دچار عارضه آنژین صدری chest pain (angina) باشید و درد مزمن قفسه سینه داشته باشید.
- درد در قفسه سینه، فک، گردن و یا دست که علت نامشخص دارد.
- شما علی رغم نشان ندادن مشکلی در تست ها، احساس تنگی نفس و ناراحتی در قفسه سینه داشته باشید.
اقدامات قبل از آنژیوگرافی کرونر:
- روز قبل استحمام کرده و موهای زائد کشاله ران تمیز شود.
- صبح روز آنژیوگرافی از مصرف مواد غذایی اجتناب شود (6 ساعت قبل از آنژیو ناشتا باشید.)
- داشتن یک نفر همراه تصمیم گیرنده جهت پذیرش و حضور در بیمارستان تا اتمام انژیو گرافی بیمار.
- به همراه داشتن دستور پزشک جهت بستری.
- به همراه داشتن اخرین مدارک قلب و پاراکلینیکی نظیر اسکن قلب،اکو، تست ورزش،ازمایشات،ریپورت آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی قبلی.
- در صورت مصرف قرص متفورمین 48 ساعت قبل از انژیو گرافی طبق نظر پزشک معالج قطع شود.
- در صورت داشتن آزمایشات کامل CBC و 2-4 ساعت ناشتا بودن قبل از آنژیو گرافی کافیست در غیر اینصورت 6-8 ساعت ناشتا باشید.
- مصرف قرص آسپرین، چربی خون، فشار خون و پلاویکس طبق دستور پزشک مصرف شود.
- داروهای فشار خون طبق دستور پزشک مصرف شود و در روز آنژیوگرافی با توجه به میزان فشار خون مصرف شود.
- از همراه داشتن زیورآلات و اشیاء قیمتی خوداری نمایید.
از خوردن چه داروهایی قبل از انجام آنژیوگرافی باید خودداری کرد؟
اگر نوعی از داروهای زیر را مصرف میکنید، حتما به پزشک خود یاد آور شوید و نحوه قطع و یا مصرف دارو را از پزشک خود بپرسید.
- Anticoagulants
- Diabetes medications
- Diuretics
نتیجه و تصمیم پزشک بعد از انجام آنژیوگرافی:
بعد از عمل آنژیوگرافی نتیجه یا Normal و یا Abnormal خواهد بود که پزشک تصمیماتی بر اساس فیلم آنژیوگرافی و مشاهدات خود اتخاذ مینماید:
- درمان دارویی و تغییر لایف استایل
- اقدام به انجام آنژیوپلاستی
- اقدام به جراحی قلب باز (بای پس)
- بیماری نارسایی وریدی
- بیماری عروق کرونری
- مشکلات عروق محیطی
- ترومبوز وریدی عمیق
مراقبت های بعد از آنژیوگرافی:
- حداقل به مدت 24 ساعت روی تخت استراحت کنید.
- تا ۱۲ ساعت از خم کردن عضوی که جهت آنژیوگرافی به کار رفته‌است (مفصل ران یا مچ دست) خودداری کنید.
- پس از ترخیص، به ندرت قدم بزنید.
- توصیه نمی‌شود تا چند روز از انجام فعالیت‌های شدید و ناگهانی خودداری کنید.
- چنانچه درد و تورم در محل آنژیوگرافی وجود داشت، استفاده از کمپرس گرم بلا مانع است. اگر درد و تورم شدید بود، به پزشک مراجعه کنید.
- سی دی و جواب آنژیوگرافی را از بخش آنژیو تحویل گرفته و در مراجعات بعدی همراه داشته باشید.
- پس از آنژیوگرافی، جهت جلوگیری از خونریزی در زمان خروج کاتتر، بایستی در ناحیه ورود کاتتر برای مدت تقریباً یک ساعت فشار وارد شود.
عوارض و ریسکهای آنژیوگرافی (احتمال رخ دادن این عوارض و ریسکها کمتر از 3% میباشد)
از جمله عوارض بعد از آنژیو معمولا از طریق ران (فمورال)، این است که چون برای حدود ۶ ساعت چند کیسه شن روی محل سوزن زدن بر روی کشاله ران قرار داده می شود، ممکن است در اثر جابجایی کیسه شن ها، این منطقه دچار خونریزی شود.
گاهی آثار خون ریزی و کبودی بعد از آنژیوگرافی تا بالای زانو گسترش مییابد و تا یک ماه نیز ممکن است وجود داشته باشد. به بیماران توصیه می کنم بطور متوالی از دستمال گرم شده برای کمپرس منطقه دچار خون ریزی استفاده کنند تا طول دوره درمان کوتاه تر شود.
اگر به یک کاردیولوژیست و متخصص باتجربه مراجعه کنید به ندرت ممکن است آنژیوگرافی همراه با عوارض و ریسک باشد که اغلب ممکن است بیماران با مشکل کلیوی و یا دیابتی دچار این عارضه شوند:
- افت فشار خون
- حمله قلبی
- پاره شضدن و زخمی شدن رگ خونی
- سکته
- لخته شدن خون
- ضربان قلب غیر طبیعی
- آسیب کلیه (از جمله نیاز به دیالیز)
- درد، خونریزی یا عفونت در جایی که سوزن یا کاتتر وارد پوست شما شده.
- واکنش به ماده حاجب یا بی حس کننده
در صورت بروز هر یک از علائم زیر در اولین فرصت به پزشک خود مراجعه کنید:
- درد متوسط تا شدید در محل آنژیوگرافی
- احساس ضعف، گرفتگی یا بی حسی در عضوی که آنژیوگرافی شده ( آنژیوگرافی از راه دست یا پا).
- درد عضوی که آنژیوگرافی شده
- قرمزی، گرمی و ترشح در محل آنژیوگرافی
- تب بالای ۳۸ درجه
- ضایعات پوستی
توجه: در صورتی که دچار خونریزی یا تورم ناگهانی محل آنژِیوگرافی شدید، تا انتقال به بیمارستان روی زخم را فشار دهید.
